savcibey
OSMANLI ARŞİV BELGELERİNE GÖRE SARU BATU SAVCI BEY MEŞHEDİ-1
Hasan EFE Eğitimci Tarihçi Yazar Domaniç Tarihi Araştırmaları Grubu Üyesi
Osmanlı kültürü, XV.yüzyıla kadar geri götürülebilen bir tarihçilik geleneğine sahiptir.Osmanlı tarih yazıcılığı, devletin kuruluş tarihine nazaran oldukça geç bir zamanda başlamıştır. XV.yüzyıl ortalarından önceye ait hiçbir Türk kaynağına sahip olmadığımız açıktır. Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna ve Osman Gazi’nin hükümdarlığına ilişkin tüm çağdaş e@ÏÏð<2520büyük ölçüde en eski Osmanlı kaynaklarına dayanmaktadır.:Aşıkpaşazade ve Anonim Vakayinameler. Osmanlı tarihine ait teferruatlı bilgi veren ilk eserler XV.yüzyılın ikinci yarısında II.Bayezıd döneminde yazılmıştır.Osmanlı tarihinin ilk dönemleri için en önemli bilgileri ihtiva eden eser Aşıkpaşazade Tarihi’dir.Aşıkpaşazade’nin eseri, kayıp olan Yahşi Fakih Menakıbnamesi’ni geniş bir biçimde kullandığı için önemlidir. Yahşi Fakih Menakıbnamesi XV.yüzyıl başlarında yazılmış ilk Osmanlı tarihidir.Bu eser bugün mevcut değildir.Anonim Tevarih-i Al-i Osmanlara da kaynak olmuştur. Mehmed Neşri’nin eserinin temel kaynağı da Aşıkpaşazade tarihidir.Oruç bin Adil II.Bayezıd devrinde anonim malzemeyi yeniden düzenleyip genişletmiştir. Kemalpaşazade’nin Tevarih-i Al-i Osman’ı , İdris-i Bitlisi’nin Heşt Bihişt isimli eserleri de ilk Osmanlı tarihi kaynakların genişletilmiş halidir.Hoca Sadettin, Gelibolulu Ali, Müneccimbaşı ve Edirneli Ruhi gibi tarihçilerin ana kaynağı Heşt Bihişt’tir. Daha sonraki tarihyazıcıları bu hammaddelere dayanarak eserlerini yazmışlardır. Yukarıda kaleme aldığımız İlk Osmanlı tarihi kaynaklarında Domaniç’te meydana gelen İkizce Muharebesi ve Saru Batu Savcı Bey’in şehit olması ile ilgili bilgiler mevcuttur. Bu bilgilerin temelini Yahşi Fakih Menakıbnamesi ve onun genişletilmiş hali olan Aşıkpaşazade Tarihi oluşturur. Domaniç’te meydana gelen İkizce Muharebesi’nde şehit olan Saru Batu Savcı Bey’in şehit olduğu meşhedin yani şehitliğin yeri tam olarak Başbakanlık Osmanlı Arşiv Genel Müdürlüğü’ndeki ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’ndeki mufassal, icmal ve evkaf defterlerinde kayıtlıdır: 1-Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde tasnif numarası 808 olan miladi 1487 tarihli mufassal defterin 38.sayfasında, 2-Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde tasnif numarası 285 olan miladi 1530 tarihli muhasebe-i icmal defterinin 38. ve 255. sayfasında, 3-Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-u Kadime Arşivi’nde tasnif numarası 85 olan miladi 1573 tarihli mufassal defterin 92.sayfasında, 4-Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-u Kadime Arşivi’nde tasnif numarası 81 olan miladi 1573 tarihli evkaf defterinin 319-323.sayfalarında Karaköy sınırları içindeki Saru Batu Savcı Bey’in şehit olduğu Ak-meşhed yani şehitlik hakkında tarihi kayıtlar mevcuttur. Osmanlı arşiv belgelerine göre Domaniç’te sadece iki tane şehitlik vardır:Mermerler Meşhedi ve Akmeşhed. 1-Mermerler Meşhedi:Osmanlı kuruluş devrinin önemli şahsiyetlerinden, Ertuğrul Gazi’nin nökerlerinden Koyun Baba’nın Bizanslılarla yapılan müsademede şehit olduğu yer olan Mermerler meşhedi Güney köyünün 1 km kuzeyinde Kızıltepe’nin eteklerindedir.(Karye-i Güney Seğid / T.K.-K.K.A.-75,s.94) 2-Akmeşhed: Saru Batu Savcı Bey’in İkizce Muharebesi’nde şehit düştüğü yerdir.Karaköy-Çokköy-Küçükköy arazilerinin kesiştiği noktadır. Not: Savaşta akıtılan kanları çağrıştırması açısından bu şehitliklerdeki mevki isimleri (Alçay-Kızıltepe) önemlidir.. Saru Batu Savcı Bey’in mezarıyla (Bekir’in Dedesi) ilgilenen türbedar Koca Bekir ile ilgili arşiv bilgileri ise: Başvekalet Arşiv Dairesi Müdürlüğü’nde bulunan temettuat defterinde (ML.VRD.TMT.) 7737/A ve 7737/B tasnif numaraları ve 5-1 hane numaralarında kayıtlıdır. Saru Batu Savcı Bey’in dibinde şehit olduğu kandilliçam ile ilgili kaynak ise: 1930 yılında Domaniç’te incelemelerde bulunan tarihçi Turgut Can Mamaş eserinde kandilliçamın Karaköy’de olduğunu tarihe kayıt düşmüştür. (Turgut Can Mamaş, Memleket İncelemeleri / İnegöl Tarihi, Sayı.1,Bursa 1947,sayfa.18) Her yıl ağustosun son pazarı Karaköy’de geleneksel olarak Saru Batu Savcı Bey’i anma törenleri düzenlenmektedir.2006 yılı itibariyle Saru Batu Savcı Bey’in şehadetinin 719.yıldönümü anma törenleri yapılmıştır.(Detaylı bilgi için “google” arama motoruna “Saru Batu Savcı Bey” yazıp tıklayınız.) Erhan Afyoncu,Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarih Araştırma Rehberi,İstanbul 2007,s.19 2 William L.Laner-Robert P.Blake, “Osmanlı Türklerinin Doğuşu ve Tarihsel Arkaplanı”,Söğüt’ten İstanbul’a,İstanbul 2000,s.184 3 Colin İmber, “Osman Gazi Efsanesi”,Osmanlı Beyliği (1330-1389),İstanbul 2000,s.69 4 Halil İnalcık, “Osmanlı Tarihçiliğinin Doğuşu”, Söğüt’ten İstanbul’a,İstanbul 2000,s.100 5 Erhan Afyoncu,a.g.e.,s.2 6 Victor L.Menage, “Osmanlı Tarihyazıcılığının İlk Dönemleri”,Söğüt’ten İstanbul’a,İstanbul 2000,s.81-85 7 Erhan Afyoncu,a.g.e.,s.30 8 Mehmet Şükrü, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara 1934,s.43 9 Mehmet Şükrü,a.g.e.,s. “gös.yer” 10 Victor L.Menage,a.g.m.,s.74 11Halil İnalcık, “Aşıkpaşazade Tarihi Nasıl Okunmalı?”,Söğüt’ten İstanbul’a,İstanbul 2000,s.121
